■ پیشکسوت دانش زلزله‌شناسی : تهران را تخلیه کنید!

پیشکسوت دانش زلزله‌شناسی : تهران را تخلیه کنید!

بهرام عکاشه، پیشکسوت دانش زمین‌لرزه‌شناسی ایران در گفت‌وگو با «انتخاب خبر» با اشاره به نشستِ 36 سانتی‌متری زمین در تهران، به تشریح تهدید بزرگ در پایتخت پرداخت و گفت: وقوع زلزله و رانش زمین از پیامدهای نشست زمین در دشت تهران است. اگر بتوان پایتخت کشور را چند تکه کرد و یا آن را جابه‌جا کرد، زندگی و جان میلیون‌ها انسان نجات پیدا می کند و هیچ راهی جز این برای نجات تهران متصور نیست. همچنین مردم را باید به سویی هدایت کرد که خود، داوطلبانه خطر را شناخته و از شهر تهران مهاجرت کنند و پایتخت کشور را تخلیه کنند.
به گزارش انتخاب خبر، مدیرکل دفتر آموزش و مشارکت‌های مردمی سازمان محیط‌زیست با بیان اینکه میزان فرونشست در تهران 36 سانتیمتر و تقریباً 90 برابر شرایط بحرانی است، تأکید کرد: در دشت‌های کشور فروچاله‌هایی با عمق 15 مترثبت شده است.
محمد درویش تصریح کرد: در حال حاضر میزان ساخت‌و‌سازها و بارگذاری در تهران آنقدر زیاد است که سطح آب زیرزمینی به شدت افت کرده و این کاملاً مشهود است.
و اما به نظر می رسد باید پرده از این تهدید بزرگ در بیخ گوش پایتخت ایران برداشت؛ تهدیدی که متأسفانه بارها اغلب مدیران و کارشناسان شهرسازی کلان شهر تهران هم آن را جدی نمی‌گیرند و یا از آن بی خبر مانده‌اند!
به گفته رییس اسبق بخش زلزله‌شناسی در موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران، برداشت آب های زیرزمینی اکنون در دشت ایران به صورتی است که در کل کشور به ویژه در دشت تهران به دلیل افزایش جمعیت و ضعف سازه ها در جنوب این شهر، نشستی در حدود 40 سانتی متر اتفاق افتاده است.
بهرام عکاشه در گفتگو با خبرنگار انتخاب خبر تصریح کرد: بیشتر جمعیت حاشیه نشین و بافت فرسوده در جنوب تهران قرار دارد و درست در دشت تهران در اثر نشست زمین، خطر وقوع زلزله به مراتب بسیار بیشتر شده است.
نشست زمین در دشت تهران موجب افزایش زلزله خیزی منطقه شده است
وی افزود: صفحه ایران مرکزی به سمت شمال حرکت می کند و کوه های البرز در سال، یکی دو میلی متر پیشرفت می کنند، که این حرکت اکنون در خشکی وجود دارد و منجر به خطرزا شدن دشت تهران شده و همین مسئله به انتظار وقوع زلزله مهیب در این کلان شهر، دامن زده است.
این متخصص برجسته زلزله‌شناسی و زمین‌شناسی در ایران تصریح کرد: به جرأت می توان گفت که هر روز در جنوب تهران، در منطقه فیروز کوه در غرب تهران، زلزله های بیشماری اتفاق می افتد، اما زلزله ها به دلیل اینکه ضعیف و کوچک هستند، ثبت آنها با نبود امکانات و تجهیزات لازم و پیشرفته در کشور همیشه میسر نیست.
عکاشه با بیان اینکه نشست زمین در دشت تهران موجب افزایش زلزله خیزی منطقه می شود و متأسفانه لرزه خیزی را مهم تر و مشکل تر و زودرس تر می کند، تأکید کرد: منطقه تهران از دیدگاه تاریخی یعنی از نگاه چند هزار سال گذشته تا به امروز به ویژه در طول 3-2 قرن گذشته شاهد زلزله های زیادی در منطقه البرز مرکزی و جنوب کوه های البرز بوده است و محاسباتی که انجام گرفته نشان می دهد که با یک ریتم200-150 ساله، زلزله بزرگی در منطقه جنوب کوه های البرز اتفاق خواهد افتاد.
وقوع یک زلزله 7 ریشتری در پایتخت کشور حتمی است
وی خاطرنشان کرد: آخرین زلزله در 27 مارچ سال 1830، ساعت 12 ظهر در شرق تهران با بزرگی بیش از 7 ریشتر اتفاق افتاد و شدت تخریبی که این زلزله به وجود آورد، در حدود 9 درجه مرکالی بود و طبق گزارش هایی که مستند وجود دارد، 35 هزار نفر در منطقه شمیرانات کشته شدند.
پدر علم زلزله‌شناسی ایران گفت: اگر چنین زلزله ای دوباره در تهران اتفاق افتد، به دلیل افزایش جمعیت و افزایش تراکم مناطق و مساکن فرسوده به مراتب فاجعه، بدتر و خطرناک تر خواهد بود.
وی خاطرنشان کرد: در زلزله ای که 185 سال قبل اتفاق افتاد، کاخ گلستان، بازار تهران و دیوار سفارت روسیه آسیب دید و با وجودی که فاصله بیش از 100 کیلومتر است، اگر زلزله قوی باشد، واقعاً مسئله آفرین خواهد بود و هرچقدر هم فاصله وجود داشته باشد، آثار تخریبی خود را بر جای خواهد گذاشت.
عکاشه با تأکید بر اینکه اگر عمق زلزله زیاد باشد، در منطقه بسیار گسترده ای احساس می شود و تخریب، کمتر اتفاق می افتد، هشدار داد: متأسفانه زلزله هایی که در منطقه تهران هر روز اتفاق می افتد، عمق آنها کم تا حدود 25-15 کیلومتر است و به این دلیل یک زلزله 7 ریشتری در پایتخت کشور می تواند فاجعه انگیز باشد.
رییس اسبق بخش زلزله‌شناسی در موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران تصریح کرد: در اثر وقوع این زلزله در تهران، متأسفانه کشته ها و زخمی ها میلیونی خواهد بود و اکنون این انتظار وجود دارد که این زلزله فاجعه آفرین در آینده نزدیک اتفاق افتد.
وی اضافه کرد: : زلزله، قاعده و قانون ریاضی نیست و واقعاً نمی توان در هیچ کجای دنیا زلزله را از نظرزمانی پیش بینی کرد.
در کل دشت تهران خطر رانش زمین وجود دارد
اما آیا به جز خطر زلزله، خطر رخداد پدیده رانش زمین نیز در تهران وجود دارد؟ این متخصص برجسته زلزله‌شناسی و زمین‌شناسی در ایران در پاسخ به این پرسش خبرنگار انتخاب خبر گفت: در شمال تهران، به دلیل شیب زیاد و به ویژه در منطقه نیاوران، امکان رانش زمین بسیار زیاد است و حتی اگر شیب زمین نیز کم باشد، حرکت زمین برای چنین واقعه ای کاملاً ملموس است، بنابراین در کل دشت تهران چه شیب در شمال شهر، زیاد باشد و چه شیب در جنوب شهر، کم باشد، این حادثه به وجود آمده و باعث تلفات و خسارات ناگوار می شود.
بهرام عکاشه با بیان اینکه حتی در صورت وقوع رانش زمین در تهران، صدمات و تلفات از نظر انسانی، میلیونی است و این یک پیش بینی بدبینانه است، تأکید کرد: اما هر چقدر مسئولان و آحاد جامعه بدبین باشند، بیشتر می توان اقدام کرد و مسئله را جدی گرفت تا این که مسئولان و آحاد جامعه، خوشبین باشند و در آرامش خیالی باشند و مسئله را ساده و سبک فرض کنند.
وی افزود: مهم این است که با مسئله، جدی برخورد شود، چون غفلت متأسفانه قابل جبران نیست.
گسترش ساخت و سازهای لجام گسیخته در تهران تهدیدکننده است
چرا نشست زمین در تهران رخ داده است؟ آیا توسعه بی رویه تهران که اغلب برخلاف موزاین توسعه پایدار بوده است، منجر به آن گردیده است؟ پدر علم زلزله‌شناسی ایران در همین رابطه گفت: در تهران 22 منطقه وجود دارد، اما مساحت دشت تهران، سه برابر مناطقی است که شهرداری تهران، مسئولیت آن را به عهده دارد.
وی، عوامل مختلفی مانند: مهاجرت مردم سراسر کشور به پایتخت، افزایش جمعیت، گسترش شهر و ساخت و سازهای لجام گسیخته در خیابان های 12-10 متری و احداث ساختمان ها و برج های 5 طبقه به بالا و حتی ساختمان های 12 طبقه را در نشست سطح زمین و افزایش دامنه آسیب پذیری شهر تهران به میزان زیاد مؤثر دانست.
عکاشه ادامه داد: اکنون در تهران ساختمان های 12 طبقه به بالا تا 20 طبقه وجود دارد و خیابان هایی که این ساختمان ها در آن ها واقع شده اند و حتی خیابان های اطراف، چند متر بیشتر عرض ندارند، و ساخت و سازها گسترش بی حد و حصر یافته است.
وی تأکید کرد: به دلیل مهاجرت مردم و افزایش بافت فرسوده در شهر تهران به دلیل افزایش مهاجرت ها و همچنین فقر مردم، مقابله با شرایط فوق بحرانی موجود در پایتخت کشور به سمت صفر گرایش پیدا کرده است.
این متخصص برجسته زلزله‌شناسی و زمین‌شناسی در ایران تصریح کرد: مردم ناچار هستند با دستمزد بسیار کم ماهانه زندگی کنند و در نتیجه به محیط زیست خود کمتر اهمیت می دهند و بیشتر به غذا خوردن روزانه اهمیت می دهند تا محیط زیست و مدیریت بحران.
وی افزود: با چنین شرایطی، که حتی در روزهای معمولی، نمی توان در خیابان های تهران عبور و مرور کرد، اگر اتفاقی از نوع زلزله یا رانش زمین در تهران رخ دهد، عملاً شهر، قفل می شود و هیچ نوع فرار و گریز و نجاتی در شهر تهران، امکان پذیر نیست.
نقش شهرداری و ستاد مدیریت بحران در تهران تعریف نشده است
امداد و نجات برای کلان شهر تهران غیرممکن است
پدر علم زلزله‌شناسی ایران با انتقاد از نحوه عملکرد سازمان های مسئول مدیریت بحران در تهران، تأکید کرد: درست است که از سال 1378، ستاد مدیریت بحران در کشور و در پایتخت ایران، فعال شد، اما هنوز معلوم نیست که نقش شهرداری و جایگاه ستاد مدیریت بحران در رخدادی که اکنون در شهر تهران اتفاق افتاده، یعنی نشست سطح زمین تا حدود 90 برابر شرایط بحرانی چیست؟
وی تصریح کرد: اکنون در خصوص مدیریت بحران شهر تهران اختلاف هایی بر سر این که شهرداری و یا ستاد مدیریت بحران، کدام یک مسئولیت اصلی را برعهده دارند، وجود دارد.
عکاشه گفت: مسئولیت ها درست تقسیم نشده اند و مسائل عدیده و پیچیده و گنگ اکنون در مدیریت بحران تهران و حفاظت و حفظ امنیت این شهر وجود دارد.
متخصص برجسته زلزله‌شناسی و زمین‌شناسی در ایران با بیان اینکه تهران اکنون در وضعیتی قرار گرفته است که امداد و نجات برای آن غیرممکن است، تأکید کرد: باید سعی کرد فقط میزان خسارات را کاهش داد و دعا کرد که زلزله در روز نه در شب، در فصول گرما مانند پاییز یا تابستان و نه در فصول سرد باشد.
وی خاطرنشان کرد: زلزله 6.7 ریشتری بم، 35 هزار کشته برجای گذاشت و زلزله ای که اخیراً در شمال شرق کابل اتفاق افتاد، با وجود 5/7 درجه ریشتری، اما به دلیل عمیق زیاد، همه انرژی زیادی که این زلزله داشت در منطقه بزرگی پخش شد و کشته شدگان مصدومان حادثه کمتر بود.
وی تصریح کرد: اما زلزله ای که در تهران در آینده اتفاق می افتد، عمق آن کم بوده و تلفات انسانی مانند تعداد کشته شده ها و زخمیان حادثه و خسارات مالی آن بسیار گسترده خواهد بود.
کاری از دست شهرداری و ستاد مدیریت بحران تهران ساخته نیست
پدر علم زلزله‌شناسی ایران در پاسخ به سؤالی در خصوص راهکارهای برون شد از وضعیت فوق بحرانی تهران تصریح کرد: کاری از دست شهرداری و ستاد مدیریت بحران تهران برای مدیریت شرایط موجود، ساخته نیست و اقدامی از سوی این دو سازمان نمی تواند صورت بگیرد.
عکاشه افزود: وضعیت موجود آنچنان پیچیده و مبهم است و به قدری شهر تهران، بزرگ و گسترش یافته است و به حدی ساختمان ها و آسمان خراش های عظیم و چند ده طبقه در خیابان ها و معابر تهران افزایش یافته است که نجات را در شهر تهران غیرممکن ساخته است و بهترین نجات این است که فقط امیدوار باشیم زلزله تهران در طول روز و در فصل گرما اتفاق افتد.
وی با بیان اینکه عملاً از دست مدیریت بحران در خیابان های تنگ و خیابان های بسته شده تهران کاری ساخته نیست، هشدار داد: یک اتومبیل آتش نشانی حتی نمی تواند در سطح شهر تهران و حتی در نیمه های شب حرکت کند، جمعیت شهر تهران بسیار افزایش یافته است و مسائل و مشکلات شهر به قدری پیچیده است که نمی توان اقدامی انجام داد و اصلاً من نسبت به نجات مردم تهران خوشبین نیستم و فقط آرزوی من این است که زلزله تهران طی سال های آینده رخ ندهد و ستاد مدیریت بحران تهران و شهرداری تهران تا آن زمان، به وظایفی که برای آنها تعیین شده است، عمل کنند.
عکاشه تصریح کرد: تا وقتی که مباحث نوشته شده روی کاغذ به آن عمل نمی شود و اصلاً آنها جدی گرفته نمی شوند و انسان ها و مسئولان، ایمان به انجام اقداماتی در خصوص نجات شهر نداشته باشند، کاری از پیش نخواهد رفت.
انتقال پایتخت کشور راهکار خروج از بحران نشست زمین در تهران
آیا تخلیه جمعیت تهران می تواند در کاهش میزان تلفات و خسارات مالی و جانی مؤثر باشد؟ پدر علم زلزله‌شناسی ایران در پاسخ به این سؤال خبرنگار سایت انتخاب خبر گفت: بارها در زمان آقای احمدی نژاد، پیشنهاد چند تکه کردن شهر تهران مطرح شد و نامه ای از سوی من در این خصوص به شورای عالی امنیت ملی کشور نوشته و ارسال شد که در آن سه پیشنهاد برای مدیریت بحران شهر تهران مطرح گردید.
وی از تشکیل یک ستاد بحران جدی و کارآمد با شرح وظایف مشخص شده در تهران، مقاوم سازی منازل و ساختمان های افراد مهم کشور در مقابل زلزله و چند تکه شدن پایتخت تهران و به عنوان نمونه استقرار پایتخت فرهنگی ایران بین قم و کاشان به عنوان مهمترین پیشنهادهای مطرح شده در نامه مزبور یاد کرد.
عکاشه تصریح کرد: راهی جز چند تکه کردن پایتخت کشور وجود ندارد و اعتقاد دارم که 220 سال پیش، آقا محمد خان قاجار به ناحق تهران را به عنوان پایتخت اعلام کرد، چون شهر تهران به مرور و به تدریج، بزرگ و بزرگ تر شد و گسترش یافت.
این متخصص برجسته زلزله‌شناسی و زمین‌شناسی در ایران با بیان اینکه باید در حال حاضر براساس تجارب کشورهایی مانند مالزی سعی کرد که پایتخت کشور را چند تکه کرد تا بتوان خسارات و تلفات انسانی و مالی را کم کرد، تأکید کرد: تهران، پایتخت کشور باید به سرعت از مکان فعلی تغییر مکان پیدا کند، و بین اراک و اصفهان اگر مشکل کمبود آب وجود نداشته باشد، منطقه امنی وجود دارد که اگر بتوان پایتخت کشور را چند تکه کرد و یا آن را جابجا کرد، زندگی و جان میلیون ها انسان نجات پیدا می کند و هیچ راهی جز این برای نجات تهران متصور نیست، چون به هیچ وجه ممکن نیست که منازل و برج های موجود در تهران را خراب کرد تا مردم از تهران خارج شوند.
بهرام عکاشه در پایان گفت: مردم را باید به سمتی سوق داد که در وضعیتی قرار گیرند که خود داوطلبانه خطر را شناخته و داوطلبانه از شهر تهران مهاجرت کنند و پایتخت کشور را تخلیه کنند.
برگرفته از : پایگاه آگاهی‌رسانی «انتخاب‌خبر»